แนวทางการจัดทำแผนและกิจกรรมการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย ปี 54

แนวทางการจัดทำแผนและกิจกรรมการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัยในภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข ปี ๒๕๕๔
นายแพทย์นพพร พงศ์ปลื้มปิติชัย นายแพทย์เชี่ยวชาญด้านเวชกรรมป้องกัน สสจ.ลพบุรี

๑.   กิจกรรมพื้นฐาน ประกอบด้วย ๒ กิจกรรมหลัก ได้แก่ การรักษาพยาบาลและการส่งต่อ และการจัดการป้องกันควบคุมโรคและการจัดการสุขาภิบาล
๑.๑ การรักษาพยาบาลและการส่งต่อ
   ๑.๑.๑ การรักษาพยาบาลโรคที่มากับน้ำและโรคทั่วไป
         ๑.๑.๑.๑ แจกจ่ายยาสามัญประจำบ้านแก่ครัวเรือนเป้าหมาย
         ๑.๑.๑.๒ จัดหน่วยรักษาพยาบาลเคลื่อนที่/หน่วยรักษาพยาบาลชั่วคราว ดูแลสุขภาพ
      กายและสุขภาพจิต
         ๑.๑.๑.๓ จัดเวชภัณฑ์ที่จำเป็นและชุดทำแผลประจำจุดอพยพโดยมี อสม./หรือ ผู้อพยพ
      ที่ได้คำแนะนำจากเจ้าหน้าที่เป็นผู้แลรักษาพยาบาลเบื้องต้น
         ๑.๑.๑.๔ จัดบริการการรักษาพยาบาลและส่งต่อโดยเจ้าหน้าที่ รพ.สต. รพช. รพท. ตามความ
รุนแรงของโรค
   ๑.๑.๒ การให้การดูแลผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวและผู้ที่ไม่สามารถช่วยตนเองได้และผู้ที่ต้องได้รับการดูแลใกล้ชิด (กลุ่ม VIP; Very Intensive Person) เช่น ผู้พิการนอนติดเตียง ผู้ป่วยโรคลมชัก เป็นต้น
      ๑.๑.๒.๑ สำรวจจัดทำบัญชีและแผนที่ที่อยู่ของกลุ่ม VIP
      ๑.๑.๒.๒ จัดส่งยารับประทานเป็นประจำให้กลุ่ม VIP ล่วงหน้าก่อนยาหมด (Drug Delivery)
      ๑.๑.๒.๓ อพยพเคลื่อนย้ายกลุ่ม VIP ที่ช่วยตนเองไม่ได้ไว้ ณ ที่ปลอดภัยมีผู้ดูแล
      ๑.๑.๒.๔ จัดระบบการดูแลรักษาผู้ป่วยมีโรคประจำตัว และส่งต่อตามความรุนแรงของโรค
๑.๒ การจัดการป้องกันควบคุมโรคและการจัดการสุขาภิบาล
   ๑.๒.๑ สุขาภิบาลน้ำดื่ม/น้ำใช้
   ๑.๒.๒ สุขาภิบาลอาหาร
   ๑.๒.๓ การกำจัดขยะ
   ๑.๒.๔ ส้วมและการกำจัดสิ่งปฏิกูล
   ๑.๒.๕ การป้องกันและกำจัดแมลงพาหะนำโรค เช่น ยุง แมลงวัน
   ๑.๒.๖ การบำบัดน้ำเสีย
   ๑.๒.๗ ส่งเสริมพฤติกรรมป้องกันควบคุมโรค
๒.   Setting ที่ดำเนินการ ประกอบด้วย ๒ Settings ได้แก่ ประชาชนที่อาศัยที่จุดอพยพ และ ประชาชนที่อาศัยที่บ้านเรือนตนเอง (บ้านอยู่ในน้ำ)
๒.๑ ประชาชนที่อาศัยที่จุดอพยพ
   ๒.๑.๑ กำหนดแผนและดำเนินการตามข้อ ๑.๑.๑ การรักษาพยาบาลโรคที่มากับน้ำและโรคทั่วไปสำหรับการดำเนินการตามข้อ ๑.๑.๑.๓ จัดเวชภัณฑ์ที่จำเป็นและชุดทำแผลประจำจุดอพยพ ให้เจ้าหน้าที่ที่ดูแลจุดอพยพนั้นๆ จัดมุมหรือจุดยาปฐมพยาบาลโดยคัดเลือก อสม. หรือ ผู้อพยพที่สามารถดูแลคนอื่นได้มารับคำแนะนำการใช้ยาและการปฐมพยาบาลเบื้องต้น พร้อมกับจัดทำเอกสารการใช้ยา(พิมพ์หรือเขียนด้วยลายมือ)ระบุการใช้อย่างชัดเจนอ่านเข้าใจง่ายสามารถปฏิบัติได้ถูกต้อง
   ๒.๑.๒ กำหนดแผนและดำเนินการตามข้อ ๑.๒ การป้องกันควบคุมโรคและการจัดการสุขาภิบาล
๒.๒ ประชาชนที่อาศัยที่บ้านเรือนตนเอง (บ้านอยู่ในน้ำ)
   ๒.๒.๑ กำหนดแผนและดำเนินการตามข้อ ๑.๑.๑ (ยกเว้น ข้อ ๑.๑.๑.๓) และดำเนินการตาม ข้อ ๑.๑.๒ การดูแลผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวและผู้ที่ไม่สามารถช่วยตนเองได้ฯ
๒.๒.๒ กำหนดแผนและดำเนินการตาม ข้อ ๑.๒ โดยเฉพาะข้อ ๑.๒.๔ ส้วมและการกำจัดสิ่งปฏิกูล กรณีบ้านที่อาศัยที่สามารถใช้ส้วมตามปกติได้ ให้สนับสนุนส้วมถุงดำและEM พร้อมคำแนะนำในการกำจัดสิ่งปฏิกูลที่ถูกต้องไม่แพร่กระจายโรคทางเดินอาหารและน้ำ

๓.   สุขศึกษาและประชาสัมพันธ์
จัดทำแผนและดำเนินการให้ความรู้แก่ประชาชนในการป้องกันโรคและภัยที่มากับน้ำอย่างทั่วถึง ให้
พิจารณาจัดตั้งทีมประชาสัมพันธ์เคลื่อนที่ และใช้สื่อต่างๆในพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ

๔.   กิจกรรมเสริมสร้างขวัญกำลังใจและส่งเสริมศักยภาพประชาชน ณ จุดอพยพให้สามารถดูแลตนเอง
พิจารณาจัดหน่วยเสริมสร้างขวัญกำลังใจและส่งเสริมศักยภาพประชาชน ณ จุดอพยพ ดำเนินกิจกรรมต่างๆ ตามความเหมาะสม ได้แก่ โภชนบำบัด หัตถบำบัด สมาธิบำบัด ดนตรีบำบัด พร้อมกับกิจกรรมการรักษาพยาบาล การป้องกันควบคุมโรคและการจัดการสุขาภิบาล

๕.   การควบคุมกำกับการดำเนินงาน
๕.๑ ทุกพื้นที่ทุกระดับ ใช้หลักการ 4M คือ การใช้แผนที่ (Mapping) การใช้สัญญลักษณ์ (Marking) การติดตามกำกับ (Monitoring) และการคงสภาพการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง (Maintenance)
๕.๒ ทุกอำเภอมีการมอบหมายผู้รับผิดชอบ ผู้ติดตามกำกับสนับสนุน ทั้งในเชิง Area และ Functions
……………………………………………………………